Τσάι του βουνού

Το τσάι του βουνού είναι ένα από τα πιο γνωστά και αγαπημένα αφεψήματα της ελληνικής υπαίθρου, μαζί με το φασκόμηλο, το χαμομήλι, τη λουίζα, το θυμάρι και τη ρίγανη. Ανήκει στο γένος Sideritis και καταναλώνεται εδώ και αιώνες, καθώς από την αρχαιότητα ήταν γνωστό για τις θεραπευτικές του ιδιότητες. Ο Ιπποκράτης το πρότεινε ως τονωτικό χάρη στη μεγάλη του περιεκτικότητα σε σίδηρο, ενώ ο Διοσκουρίδης το αποκαλούσε «σιδηρίτη», πιστεύοντας ότι βοηθούσε στην επούλωση πληγών από σιδερένια όπλα. Άλλοι θεωρούν ότι το όνομά του προέρχεται είτε από την ομοιότητα των σεπάλων του με την αιχμή δόρατος είτε από την υψηλή του περιεκτικότητα σε σίδηρο.

Πρόκειται για ένα ποώδες φυτό με λεπτά, στρογγυλά κλαδιά και χνουδωτά φύλλα, ενώ τα άνθη του μπορεί να είναι ροζ, μοβ ή κίτρινα. Φύεται συνήθως σε ορεινές και πετρώδεις περιοχές, πάνω από τα 900 μέτρα υψόμετρο, και συναντάται σε πολλές μεσογειακές χώρες αλλά και σε τμήματα της Ασίας. Στην ευρύτερη περιοχή της Μεσογείου έχουν καταγραφεί πάνω από 100 είδη, ενώ στην Ελλάδα υπάρχουν 17 διαφορετικά. Κάθε τόπος έχει δώσει και το δικό του όνομα: τσάι βλάχικο ή «μπεττονίκα» στο Άγιο Όρος, τσάι του Ολύμπου, του Παρνασσού, του Μαλεβού, τσάι απ’ το Δέλφι, αλλά και η διάσημη «μαλοτήρα» ή «καλοκοιμηθιά» της Κρήτης. Το τελευταίο όνομα, μάλιστα, το πήρε από τους βοσκούς που κοιμούνταν πάνω στο χνουδωτό φυτό και απολάμβαναν ξεκούραστο ύπνο.

Η καλλιέργεια του τσαγιού μπορεί να ξεκινήσει το φθινόπωρο (Οκτώβριο – Νοέμβριο) ή νωρίς την άνοιξη (Φεβρουάριο – Μάρτιο). Η συγκομιδή γίνεται τον Ιούλιο, όταν το φυτό βρίσκεται σε πλήρη άνθιση, ενώ στη συνέχεια αποξηραίνεται πριν καταναλωθεί. Το τσάι του βουνού είναι πλούσιο σε αντιοξειδωτικές ουσίες, φλαβονοειδή, αιθέρια έλαια, οργανικά οξέα και στερόλες, όλα πολύτιμα για τον οργανισμό.

Τα οφέλη του είναι πολλά και σημαντικά. Βοηθά στην αντιμετώπιση του κρυολογήματος, της ρινικής συμφόρησης και του επίμονου βήχα, ανακουφίζει το στομάχι από τη δυσπεψία, ενώ χάρη στη διουρητική και στυπτική του δράση χρησιμοποιείται παραδοσιακά και για την αντιμετώπιση της διάρροιας. Έχει αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες αντίστοιχες με εκείνες του πράσινου τσαγιού, ενισχύει το ανοσοποιητικό, βοηθά στην αναιμία λόγω της περιεκτικότητάς του σε σίδηρο, ενώ παράλληλα δρα αγχολυτικά. Ένα ακόμα σημαντικό του πλεονέκτημα είναι ότι δεν περιέχει καφεΐνη, γεγονός που επιτρέπει την κατανάλωσή του οποιαδήποτε ώρα της ημέρας, ακόμη και πριν τον ύπνο. Επιπλέον, χάρη στις φλαβονοειδείς ουσίες του συμβάλλει στην προστασία της καρδιάς και στη μείωση του κινδύνου καρδιαγγειακών παθήσεων.

Το τσάι του βουνού, λοιπόν, δεν είναι απλώς ένα ζεστό ρόφημα. Είναι ένα δώρο της φύσης, συνδεδεμένο με την παράδοση, την υγεία και την ευεξία, που αξίζει να υπάρχει σε κάθε σπίτι και να συνοδεύει καθημερινά τις στιγμές μας.